Trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng nhằm bảo đảm an sinh xã hội cho toàn dân. Một trong những chính sách có ý nghĩa sâu sắc và nhân văn chính là chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện – dành cho những người lao động không có hợp đồng lao động chính thức, không thuộc diện bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội, như nông dân, tiểu thương, lao động tự do, người buôn bán nhỏ, làm dịch vụ... Chính sách này giúp người dân được tiếp cận với lương hưu khi về già, có thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, có thêm chỗ dựa tài chính lúc ốm đau, bệnh tật và tuổi già, góp phần ổn định cuộc sống, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện là hình thức do Nhà nước tổ chức, người dân tự nguyện tham gia và được lựa chọn mức đóng phù hợp với điều kiện kinh tế. Tuy là hình thức tự nguyện, nhưng người tham gia vẫn được hưởng đầy đủ quyền lợi như người lao động trong khu vực chính thức, với nhiều lợi ích thiết thực, cụ thể. Khi tham gia BHXH tự nguyện đủ điều kiện, người dân sẽ được hưởng lương hưu hàng tháng suốt đời. Đây là khoản thu nhập ổn định, giúp người cao tuổi không còn lo lắng về kinh tế, giảm gánh nặng cho con cháu, an tâm sống vui, sống khỏe. Lương hưu cũng được Nhà nước điều chỉnh tăng định kỳ theo tình hình kinh tế, nhằm đảm bảo đời sống cho người nghỉ hưu.
Người hưởng lương hưu sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, được chi trả từ 80% đến 95% chi phí khám, chữa bệnh tùy theo từng tuyến. Trong khi chi phí y tế ngày càng tăng, thì tấm thẻ BHYT thực sự là một chỗ dựa vững chắc, giúp người cao tuổi yên tâm khi cần chăm sóc sức khỏe mà không lo quá tốn kém.
Trong trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện không may qua đời, thân nhân sẽ được hưởng trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất một lần, tùy theo thời gian đã tham gia. Đây là sự hỗ trợ kịp thời, giảm gánh nặng chi phí cho gia đình trong lúc khó khăn, đồng thời thể hiện tính nhân đạo, chia sẻ sâu sắc của chính sách an sinh xã hội.
Đặc biệt, Nhà nước còn hỗ trợ tiền đóng BHXH tự nguyện cho người dân, với mức hỗ trợ 30% đối với hộ nghèo, 25% với hộ cận nghèo và 10% đối với các đối tượng khác. Đây là điểm mới quan trọng, thể hiện sự quan tâm thiết thực của Nhà nước, tạo điều kiện để nhiều người dân có thể tiếp cận chính sách.
Việc tham gia BHXH tự nguyện cũng rất linh hoạt và thuận tiện. Người dân có thể lựa chọn mức đóng từ thấp đến cao, tùy vào khả năng kinh tế của bản thân. Có thể đóng theo tháng, quý, 6 tháng, 1 năm hoặc nhiều năm một lần. Nếu điều kiện cho phép, người dân còn có thể đóng một lần cho nhiều năm về sau hoặc truy đóng những năm trước để đủ điều kiện hưởng lương hưu sớm hơn. Bên cạnh các chế độ, quyền lợi của người tham gia theo quy định của Luật BHXH năm 2014 đã nêu như trên. Từ 01/07/2025, Luật BHXH 2024 có hiệu lực đã bổ sung chế độ trợ cấp thai sản đối với người tham gia BHXH tự nguyện, đối tượng áp dụng bao gồm cả lao động nữ sinh con và lao động nam có vợ sinh con. Theo đó, người có thời gian đóng BHXH tự nguyện hoặc vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con thì được hưởng trợ cấp thai sản bằng 2.000.000 đồng cho mỗi con được sinh ra và mỗi thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ.
Tham gia BHXH tự nguyện không chỉ là giải pháp đảm bảo cho cuộc sống tuổi già của chính mình mà còn là hành động thiết thực, thể hiện trách nhiệm với gia đình, giảm gánh nặng chi phí cho con cháu, đồng thời góp phần xây dựng xã hội phát triển bền vững, không ai bị bỏ lại phía sau.